Marek Nienałtowski
Portret pastora i superintendenta księstwa oleśnickiego Melchiora Eccarda

Dr Piotr Oszczanowski, opisując zabytki Śląska - zaskakuje oleśniczan informacjami dotyczącymi historii naszego miasta i szerzej - księstwa oleśnickiego. Pisałem już o książce poświęconej historii kościoła w Żórawinie, w której znajdowało się wiele informacji z zakresu historii sztuki, łączącej się również z Oleśnicą. Niżej przedstawiam odnaleziony przez P. Oszczanowskiego portret Melchiora Eccarda. Jak wiadomo Eccard odegrał znaczącą rolę w powstaniu słynnego Gymnasium Illustre oraz tzw. Biblioteki łańcuchowej, także jest autorem Agendy, to jest Porządku kościoła ewangelickiego w księstwie oleśnickim (1593). Dlatego ów portret jest dla nas - oleśniczan szczególnie ważny.

Wtrącę najważniejsze fakty z życia pastora: urodził się w r. 1555 w Kamienicy (Chemnitz) w Miśnii, studia odbył w Pforta 1571-1576, uniwersyteckie w Lipsku 1578, w r. 1579 był rektorem szkoły w Lubaniu (Lauban), 1585 pastorem w Damaszynie (Domatschine), w następnym roku pomocnikiem Walentego Leo jako kaznodziei nadwornego w Oleśnicy, po którym objął urząd w 1591roku, superintendentem został w r. 1592, zmarł w Oleśnicy 1616 r. (wg Ogrodziński W. Jerzy Bock Nauka domowa i wyjątki z Agendy. Katowice 1936). P. Oszczanowski dodaje - Kronikarze odnotowali powszechny żal, jaki wywołała śmierć duchownego. W kondukcie pogrzebowym, obok licznych zacnych gości, widać było także „siwą, smutną i opuszczoną głowę Ojca Ojczyzny - księcia oleśnicko-ziębickiego Karol II Podiebrada“, który i uchodził za wielkiego przyjaciela swojego nadwornego kaznodziei. Karol II zmarł prawie dokładnie rok później.

Obok zamieszczono rycinę (kliknij, aby powiększyć) i dalej jej opis sporządzony przez P. Oszczanowskiego. Aby opis był bardziej zrozumiały dla czytelników strony - dodałem (tam gdzie potrafiłem) niewielkie wyjaśnienia.

Rycina jest zamieszczona w: Andreas Günther, Christliche Leich- und Ehrenpredigt beym Begraebniß des Weyland, Ehrwuerdigen, Achtbarn und Hochgelehrten Herrn Melchior Eccardi ... , Olsnae , Typis Bössemesserianis M. D. CXVI. Isaak Major, 1616 Miedzioryt, 159 x 105 mm. Czyli rycina znajduje się w publikacji wydrukowanej 1616 r. w oleśnickiej drukarni Johanna Bössemessera, który posiadał tytuł nadwornego drukarza książęcego (wtedy Karola II Podiebrada).

Sygnatura autora ryciny u dołu, po prawej: Jsaac Major sculp.;
W owalu portretowym napis: MELCHIOR ECCARDVS THEOLOGVS PASTOR OLSNENSIS. EIVSDEMQ. DVCATVS SUPERINTENDENS;
W czterech narożach dewiza pastora: SCIO / CUI / CRE- / DIDI (cytat z 2. listu św. Pawła do Tymoteusza: Scio cui credidi (wiem, komu zawierzyłem).
Nad portretem napis: Natus Chemnicij Mesnia . 18 8bris A° 1555. 0. Olsn a / Siles. 20. Jan. 1616 A° a t. 61 Ministerij 31; Znamy więc dokładna datę śmierci - 20 stycznia 1616 r.
Pod portretem: Melchior Eccardus vir hic est vis plura? reuolue / Scripta viri et mentem noueris atq. fidem. / I.K

Publikacja znajduje się we Wrocławiu w Bibliotece Uniwersyteckiej w Oddziale Starych Druków, sygn. 544767.

Rycinę można znaleźć również w wydanym w tym samym roku druku, zawierającym zbiór utworów pogrzebowych, epicediów (utwory opiewające smutek po stracie bliskiej osoby) i epitafiów, którymi uczczono pamięć Eccarda (Manes Eccardini. Laudationes Funebres, Epicedia, Epitaphia, Pietati & Memori a Excelentiß. Theologi Melch. Eccardi Chemn. .. ., Olsna M. D. CXVI). Zapewne pochodzącego także z drukarni J. Bössemessera. Podobiźnie popiersiowej pastora towarzyszą jedynie słowa rektora gimnazjum oleśnickiego Johnnesa Keppichiusa (To jest Melchior Eccard. Chcesz więcej? Czytaj pisma męża, a rozum poznasz i umienność ) oraz dewiza życiowa samego Eccarda ( Wiem, komu zawierzyłem) ).

Zaangażowanie się tak znanego artysty jak Jsaac Maior w wykonania podobizny Eccarda - prowincjonalnego superintendenta, prawdopodobnie należy zawdzięczać wstawiennictwu księcia Karola II. Ze względu na autora ryciny, jest ona również cenna jako zabytek sztuki.


Tekst i zdjęcie pochodzą z: Śląsk - perła w Koronie Czeskiej / Slezsko - perla v České Koruně. Trzy okresy świetności w relacjach artystycznych Śląska I Czech / Tři období rozkvětu uměleckých vztazhů Slezska a Čech , katalog wystawy w Muzeum Miedzi w Legnicy [Akademia Rycerska, 6 5 2006-8 10 2006] I w Národní galerie v Praze [Valdštejnská jízdárna, 17 11 2006-8 4 2007], red. Andrzej Niedzielenko, Vit Vlnas, Praha 2006 [ISBN 80-7035-336-8]. Hasło: II.2.7. Portret pastora i superintendenta księstwa oleśnickiego Melchiora Eccarda (1555-1616). Inicjały autora hasła PO. s. 185

Inne opracowanie z tego samego katalogu

Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI