Marek Nienałtowski
Pomniki oleśnickie i pamiątkowe tablice

Pod pojęciem Pomnik - należy tutaj rozumieć ogólną nazwę obiektu rzeźbiarskiego lub rzeźbiarsko-architektonicznego (przestrzennego), wzniesionego dla upamiętnienia osoby, osób lub zdarzenia historycznego. Forma pomnika może być różna - najczęściej jest to posąg lub grupa rzeźb na cokole lub bez cokołu, może być nim jednak również kolumna, kolumna z posągiem, obelisk jak i naturalny głaz z inskrypcją. W Oleśnicy występują m.in. następujące formy pomników - kolumny, obeliski, rzeźby na cokole, rzeźby na kolumnie i inne.

W historii wielu miast zmieniających przynależność państwową lub podlegających zmianom politycznym - zdarza się eliminacja lub zamiana dotychczasowych "bohaterów" na innych. Przy czym często wykorzystywane są stare cokoły, na których stawia się nowe postacie. Tak też zdarzyło się w Oleśnicy. Nie usunięto pomników mających znaczenie historyczne, związanych historycznie z miastem i posiadających wartość artystyczną (Kolumna Zwycięstwa, Kolumna Złotych Godów). Po zmianie politycznej w 1989 r. usunięto pomnik poświęcony MO, Armii Radzieckiej i Wojsku Polskiemu, próbowano nieudanie przenieść na cmentarz pomnik Ery Kosmicznej. Z niemieckiego Kamienia Strzelców zrobiono pomnik Powstańców Warszawskich. Burmistrz Oleśnicy nie pytał powstańców, czy będą zadowoleni z tego powodu. Niektóre pomniki i tablice powstałe w Oels bezpowrotnie zaginęły.

Pomniki przedwojenne istniejące

Pomnik - Kolumna Złotych Godów
Pomnik - Kolumna Zwycięstwa

Pomniki przedwojenne zachowane częściowo lub zachowane tylko ze zmienioną inskrypcją

Pomnik cesarza Fryderyka. Pomnik Wdzięczności
Pomnik Ottona von Bismarcka.
Pomnik Chopina
Pomnik Pokoju.

Pomniki przedwojenne nieistniejące

Pomnik spotkania
dwóch monarchów
Pomnik - Pamiątkowy kamień Strzelców
Pomnik I WŚ
Pomnik Wdzięczności

Pomniki powojenne


Pomnik II Armii Wojska Polskiego
Pomnik Ery Kosmicznej
Pomniki z "Białych koszar"
Pomnik Golgota Wschodu

Pomniki cmentarne
Pomnik cmentarny
żołnierzy II Armii WP
Pomnik Cmentarza Wojennego Żołnierzy
Armii Radzieckiej
Pomnik cmentarzy niemieckich

Pomnik Serca Pana Jezusa przy Bazylice Mniejszej w Oleśnicy

Tablice pamiątkowe w mieście

Tablice pamiątkowe (epitafia) w Kościele Zamkowym

W Kościele Zamkowym umieszczono dwie tablice (epitafia) i płytę z piaskowca upamiętniającą poległych żołnierzy z wyszczególnionymi ich nazwiskami. Na lewej tablicy (zbliżenie) wyszczególniono nazwiska poległych w wojnach napoleońskich. Na prawej, wykonanej przez malarza Brauna podano nazwiska poległych z różnych jednostek w wojnie 1866 i 1870/71 roku. Na płycie z szarego paskowca, odsłoniętej 18.02. 1872 r., stojącej przy ścianie z prawej strony ołtarza wymieniono nazwiska poległych pod Belfort, w wojnie z Francją, żołnierzy 3. Dolnośląskiego Pułku Landwery nr 50 [2]. Pan Wiesław Piechówka poinformował mnie, że drewniane tablice są dalej przechowywane w kościele. Czy uda się zrobić im zdjęcia?

Niedawno odkryto trzecią tablicę upamiętniającą poległych żołnierzy z kampanii napoleońskiej 1813-1815

Inne zaginione pomniki

Kamień poświęcony 50. leciu Seminarium Nauczycielskiemu
Kamień pokazany na widokówce poświęconej 50-leciu Seminarium oleśnickiemu, które świętowano 13 marca 1925 r. Umiejscowiony był na terenie ówczesnego Seminarium - obecnie Gimnazjum nr 1. Na kamieniu był wykuty krzyż żelazny, czyli był poświęcony żołnierzom z I wojny światowej. Prawdopodobnie absolwentom Seminarium i szkoły ćwiczeń. Był to napis rozmieszczony w trzech rzędach. Być może, że kamień z pomnika dalej znajduje się na terenie szkoły.

Ogólny widok pomnika.
Czarną strzałką pokazano prawdopodobne miejsce lokalizacji pomnika na terenie Seminarium. Wycinek tej mapy przysłała A. Lisowska.

Pomnik ze strzelnicy na Gęsiej Górce
Na terenie byłej strzelnicy rozmieszczonej na Spalicach (na mapie oznaczona jako 1) i placu ćwiczeń (oznaczony jako 2) stały trzy pomniki. Na widokówce poświęconej szkoleniu na tej strzelnicy widoczny jest tylko zarys jednego małego pomnika. Nie jest znana intencja ich wystawienia (może rodziny postawiły swoim bliskim, którzy zginęli podczas ćwiczeń?). Pan Marcin Dziedzic odczytał część napisu na tym pomniczku: 1908 // Gustav Behr // Dem Andenken // der jungen Kameraden // (ku pamięci mlodych kolegów). Było tam jeszcze jedno nazwisko trudne do odczytania. Paweł Szczegodziński przysłał lepszy skan widokówki, z której udało się odczytać drugie nazwisko - Paul Mahlig. Pomnik ten uległ zniszczeniu przez poszukiwaczy różności i ostatecznie rozebrany podczas przystosowania strzelnicy do potrzeb szkolenia jednostek WP.

Pomniki z Powiatu oleśnickiego - poświęcone poległym w I Wojnie Światowej

Prawie naprzeciw pomnika spotkania dwóch monarchów (na mapie oznaczony jako 2) , ok. 50 m bliżej w kierunku miasta (na obecnej posesji warsztatu stolarskiego), stał pomnik (oznaczony jako 1) poświęcony poległym mieszkańcom Spalic w I wojnie światowej, lub w wojnie z 1871 r. Resztki tego pomnika zostały rozebrane przez właściciela posesji.

Pomniki poległych ze wsi powiatu

Pomniki poległych z miast powiatu

Rozmaitości

  1. Pomnik niemieckich żołnierzy z Malerzowa
  2. Pomnik Ery Kosmicznej nie zostanie przeniesiony - czyli nie będzie zniszczony .
  3. Zdjęcia mówią
  4. Polski patriotyzm pod poniemieckim pomnikiem

Literatura:

1. Przyłęcki M. Zapiski Oleśnickie. Najcenniejsze zabytki Oleśnicy. Wyd. Towarzystwo Miłosników Miasta Oleśnicy. nr 1. czerwiec 1995 r. s. 37-38.
2. Dziedzic M. Pomniki publiczne w Oleśnicy do 1945 r. Kwartalnik Powiatu Oleśnickiego s. 30-45. nr 2. 2006

Notatki:
Seinen Gefallenen Helden zum ehrenden Gedächtnis errichtet der Kreis Oels dieses eiserne Wahrzeichen am 16.1.1916 - napis na widokóce z herbem Oleśnicy

Od autora • Lokacja miastaOleśnica piastowskaOleśnica PodiebradówOleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r.Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstwDrukarnie NumizmatyKsiążęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla OleśnicyArtyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje • BibliografiaLinkiZauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI