Podobieństwo prospektów organowych z dwóch kościołów oleśnickich

Niewiele wiemy o budowniczych organów i prospektów organowych w kościele zamkowym oraz w kościele NMP i św. Jerzego (dalej w skrócie - NMP). Dzieło jednego organmistrza (budowniczego) istnieje w Bazylice Mniejszej (dawny kościół zamkowy) do dnia dzisiejszego, natomiast dzieło drugiego zostało spalone 24/25 stycznia 45 r. Jeśli jednak popatrzymy na poniższe zdjęcia - zauważa się pewne podobieństwo obu prospektów organowych. Oba są dwukondygnacyjne. Dolna część prospektu ze stołem gry (klawiaturą), jest wizualnie podobna. W części górnej prospektu widać podobieństwo w ilości "wież" z piszczałkami - w obu jest ich po siedem sztuk. Oczywiście, że występuje różnica w ilości i wielkości piszczałek prospektowych. Organy kościoła NMP są mniejsze, bo i kościół był niewielki. W obu prospektach, przy skrajnych wieżach, istnieją uszaki w postaci liści akantu. W zwieńczeniu prospektu z kościoła NMP można się domyślać herbów księcia i jego żony, podobnie jak w zwieńczeniu prospektu ze św. Jana. Z tego można wnosić, że budowniczy prospektu organowego kościoła NMP wzorował się na prospekcie z kościoła zamkowego. Być może wynikało to z niewielkiego doświadczenia budowniczego (młody wiek i pierwszy projekt).

	Prospekt organowy kościoła zamkowego. Zdjęcie aktualne. Fot. A. Szydłowski	Prospekt organowy kościoła NMP i św. Jerzego z ok. 1920 r. (Fot. M. Herden? G. Tondorf?)
Data powstania	1686 r.	1721 r.
Organmistrz	Daniel Wager (przypuszczenie)	Michael Engler
Budowniczy prospektu	Nieznany	Michael Engler (znana jest cena za wykonanie prospektu -210 talarów).

Z daty budowy kruchty kościoła NMP (1609 r.), posiadającej także schody na wyższą kondygnację, wynika, że kruchta mogła być wybudowana dla umożliwienia wejścia do loży książęcej Podiebradów (loża ta, jak i ta w kościele zamkowym została ponownie wybudowana za czasów Wirtembergów). To sugeruje, że wówczas była wybudowana loża książęca oraz empory. Jeśli istniały empory - mógł istnieć chór muzyczny. Czyli i mogły wówczas istnieć organy w kościele NMP. Niestety, nie ma o nich wzmianki w literaturze. Dopiero wspomina się o wybudowaniu organów i prospektu organowego w 1721 r., czyli za czasów Karola Fryderyka Wirtemberga i jego żony Juliany Sybilli Charlotty (ich to herby zapewne znajdowały się w zwieńczeniu organów). Tak więc ok. 35 lat później powstały organy i prospekt w kościele NMP, będący podobny do prospektu z kościoła zamkowego.

Zastanawiające są również podobieństwa tralek parapetu chóru muzycznego kościoła NMP do tralek empory północnej kościoła zamkowego - sugeruje to podobny okres budowy empor w obu kościołach. - czyli około 1597 -1610 r.

Uzupełnienie:

Organy z kościoła Zbawiciela
Julianna Sybilla ze swoich funduszy odnowiła w 1734 r. kościół Zbawiciela po jego spaleniu w 1730 r.. Nie wiadomo czy wówczas umieszczono w nim organy. Pokazane niżej organy powstały w 1856 roku. Autorem ich był oleśnicki organmistrz Johann Gottlieb Anders. Może one dalej istnieją w jakimś w małym kościółku w Polsce.

Organy z kościoła Św. Trójcy
W 1783 roku Gottlieb Benjamin Engler zbudował organy. Instrument ten nie zachował się do naszych czasów. Znamienne jest, że ojciec Gottlieba Benjamina zbudował organy dla kościoła NMP i św. Jerzego, dziadek zaś remontował organy w Kościele Zamkowym. Była to znana rodzina wrocławskich organomistrzów. W 1932 r. nowe organy w kościele Św. Trójcy wybudował organmistrz Carl Berschdorf z Nysy (znana firma), które były naprawiane w 1944 roku przez stolarza Meyera z Oleśnicy. Tak wyglądają organy obecnie

Organy z kościoła Zbawiciela.	Organy z kościoła Św. Trójcy sprzed 1932 r.

Literatura:
Das Buch der Stadt Oels in Schlesien / hrsg. vom Magistrat der Stadt Oels in Schlesien anläßlich des 675jährigen Stadtjubiläums. Bearb. vom Schlitzberger. - Berlin. 1930
Starzewska M. Oleśnica. Ossolineum. Wrocław 1963 r.
Oleśnica, Bierutów i okolice. Katalog zabytków sztuki w Polsce. PAN. Warszawa 1983
Drożdżewska Agnieszka. Zycie muzyczne w Oleśnicy w XIX w. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr Marii Zduniak Wrocław 2004
Piechówka W. Kościól Świętej Trójcy w Oleśnicy. Wyd. AGA. Wrocław 2006

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI