Marek Nienałtowski
Monety wybite na zamówienie Juliusza Zygmunta księcia oleśnickiego na Dobroszycach

Po objęciu przez Sylwiusza Nimrode księstwa oleśnickiego miał on prawo bicia monet, ale nie udało mu się uzgodnić z urzędnikami cesarskimi we Wiedniu wszystkich problemów z powstaniem mennicy. Dlatego zlecil wybicie tylko dwóch medali. Dopiero jego synowie Sylwiusz Fryderyk i Chrystian Ulryk zdołali uzyskać zgodę i zaczęli bić monety w 1674 r. w oleśnickiej mennicy, przy czym na monetach widniała postać najstarszego z braci. W 1678 r. po protestach pozostałych braci zaczęto bić w oleśnickiej mennicy monety z postaciami trzech panów menniczych. Każdy z nich miał jednakowe prawa, musiał pokrywać wspólnie koszty mennicze i uzyskiwał równe zyski ze sprzedaży. Chcąc osiągnąć maksymalne zyski bito monety ponad cesarską zgodę i tego powodu cesarz interweniował zamykając okresowo mennice, zabraniając bicia niektórych wartośći, a nawet aresztując pracowników mennicy. Więcej o tym napisali Klein i Raff [3]. W związku ze znaczną ilością bitych monet stempel ulegał szybkiemu zużyciu i wtedy grawer wykonywał nowy (rozpoznano ok. 55 stempli dla 3-krajcarówek) zmieniając często szczegóły. Stąd istnieje prznajmniej 2-3 znanych odmian monet z podobiznami książat na Dobroszycach. W 1678 r. grawerem stempli monet był Samuel Pfahler, w następnym roku odszedł z mennicy ze względu na niską płacę. Wardajnem czyli urzędnikiem odpowiedzialnym za jakość stopu srebra i jego zgodność z ordynacją menniczą był Franz Carl Uhle (FCV). Nie wiadomo ile monet poszczególnych wartości wybito. Musiało ich być dziesiątki tysięcy. Duże mennice biły po 2-3 mln 3 krajcarówek. Nie wiadomo dlaczego mennica w Oleśnicy i Bierutowie nie dawała spodziewanych zysków i była okresowo zamykana. Za czasów Juliusza Zygmunta wybijano 15-, 6-, 3- i 1-krajcarówki. Spis ich podano w poniższej tabelce [1]. Opis monet pochodzi z [3], ilustracje monet z [1], [2], [3] i innych katalogów monet. Wszystkie monety pokazano w dużym powiększeniu, aby można było zobaczyć ich szczegóły. Rzeczywiste wymiary podano w opisie monet.


Spis monet wybitych w okresie rządów Juliusza Zygmunta [1]

15 krajcarów 1678 r.

Na awersie popiersie księcia w zbroi, pod nim w kartuszu rzymska liczba XV i tytularny napis otokowy IULIUS SIGISM D G DUX - WURT : T I S OLS
Tłumaczenie: Juliusz Zygmunt z Łaski Bożej książę Wirtembergii, Tec i na Śląsku Oleśnicy.

Na rewersie orzeł księstwa oleśnickiego i dokończenie tytulaturnego napisu otokowego CO : MONTB : DO I HEID : STERNB : & MEZIBOR 16-78
Tłumaczenie: hrabia Montbeliard, pan Heidenheim, Sternberka i Międzyborza. 1678

Pod skrzydłami orła sygnatura FC — V, czyli wardajna Franza Carla Uhle

Srebro, śr. 31 mm, waga 6,4 g.

Na monetach. wybijanych w 1678 r. pojawiały się różnice w nazwie Międzyborza - MEZBOR, MEZIBO.

15 krajcarów 1679 r.

Ten krajcar różni się od poprzedniego głównie rewersem, na którym orzeł księstwa oleśnickiego umieszczono w kartuszu, datą i zapisem nazwy Międzybórz, w którym litery ME są połączone, co odczytywane jest jako MZIBOR, chociaż należy czytać jako MEZIBOR.

6 krajcarów z 1678 r.

 

Na awersie monety 6-krajcarowej w kartuszu cyfra VI. Analogicznie jak na poprzedniej monecie popiersie księcia Juliusza Zygmunta i napis otokowy IULIUS SIGISM DG DUX - WURT T I S OLS •, Ttłumaczenie jak wyżej.

Na rewersie orzeł księstwa oleśnickiego i kontynuacja napisu tytulaturowego CO MONTB DO I HEID STERNB & MEZIBOR 16-78 , Tłumaczenie jak wyżej.

Pod skrzydłami orła sygnatura wardajna FC-V

Srebro, śr. 26 mm, waga 3,2 g.

W monetach wybijanych w wymienionym roku, zachodziły głównie zmiany w nazwie Międzyborza.

6 krajcarów 1679 r.

W monetach z podanego roku orzeł księstwa oleśnickiego umieszczony jest w kartuszu. Także pojawiają się zmiany w nazwie Międzyborza


6 krajcarów 1680 r.

Widoczną zmianą jest inny kształt kartusza orła oleśnickiego i brak sygnatury wardajna

3 krajcary 1678 r.

 

Na awersie popiersie księcia, pod nim w kartuszu cyfra 3 (krajcary), napis otokowy skrócony w stosunku do 6 krajcarówki - zamiast OLS jest tylko litera O.
IULIUS SIGISM DG - DUX W T I S O.

Na rewersie napis otokowy CO MONT DO I HEID STERNB & MEZIB 16-78.

Srebro, śr. 20 mm, waga 1,7 g.
Na wybijanych monetach zdarzały się różnice w odstępach między literami i w nazwie Międzyborza

Krajcar 1679 r.

Na krajcarze ze względu na mniejszą średnicę uległy dalszemu skróceniu nazwy, brak też sygnatury wardajna. Na awersie pod popiersiem księcia w kartuszu znajduje się cyfra 1.
Napis otokowy: IULI SIGM D G DVX - W T I S O.

Na rewersie napis otokowy: CO MONT DO I HEID STERN & MEZ 16 - 79 .

Srebro, średnica 17 mm, waga 0,9 g.

Anna Zofia - wdowa po śmierci Juliana Zygmunta w 1684 r. zleciła wybicie monety talarowej pośmiertnej (sterbetaler)

Na awersie widnieje popiersie księcia Juliusza Zymunta i skrócony napis tytularny
IULIUS SIGISM : D G : DUX W T I S OLS, czyli taki sam jak na powyższych 3 -krajcarówkach
Symbolika i treść napisów na rewersie została opisana.
Srebro, śr 41, waga 28 g
Grawerem stempla tej monety był Johann Neidhardt

Literatura

  1. Friedensburg F., Seger H., Schlesiens Münzen und Medaillen der neueren Zeit im Auftr. d. Vereins f. d. Museum schles. Altertümer hrsg. von F. Friedensburg u. H.Seger, Breslau 1901
  2. Kalinowski P. Monety książąt oleśnickich. Katalog.
  3. Klein U., Raff A., Die Münzen und Medaillen der Württembergischen Nebenlinien Mömpelgard, Neuenstadt, Oels und Weiltingen, Stuttgart 2013

Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI

 

http://bildsuche.digitale-sammlungen.de/index.html?c=viewer&bandnummer=bsb00068727&pimage=00001&v=2p&nav=&l=de